04
sre, dec
SVEDOČANSTVO JEDNOG VREMENA
Kategorija: Kultura

SVEDOČANSTVO JEDNOG VREMENA

Naslovi ''Svitanja i zalasci'' i ''Nemanjine Bele Crkve u zapisima reportera'', autora Radoljuba Gligorijevića, novinara i publiciste iz Kuršumlije, privukli su pažnju čitalaca



Ovih dana iz štampe su se pojavila dva nova izdanja Radoljuba Gligorijevića, novinara i publiciste iz Kuršumlije. Reč je o naslovima ''Svitanja i zalasci'' i ''Nemanjine Bele Crkve u zapisima reportera''.
- Prve tekstove objavio sam u ''Topličkim novinama'' daleke 1968. godine, a potom u ''Narodnim novinama'' u Nišu, gde sam nekoliko godina proveo na profesionalnom radu. Uslediće saradnja sa ''Politikom ekspres'', ''Politikom'', Tanjugom, RTV Beograd i drugim novinskim, radio i TV kućama. U tom periodu objavio sam mnogobrojne priče, reportaže, zapise, izveštaje, crtice, beleške i druge oblike novinarskog izražavanja. Kažu da novina živi jedan dan. Da bih deliću tih tekstova produžio trajanje, odlučio sam da one najzanimljivije sakupim i hronološki sistematizujem u dve knjige, naravno u skraćenoj verziji i u skromnom tiražu. U knjizi ''Nemanjine Bele Crkve u zapisima reportera'' objavljeni su tekstovi nastali tokom četiri i po decenije bavljenja žurnalistikom, a ''Svitanja i zalasci'' sadrže priče i reportaže nastale tokom 2014. i 2015. godine – kaže autor.
U prvoj knjizi se nalazi više od 160 tekstova. Kao prilog objavljene su legende o nazivu kuršumlijskih sela i prikazi dosad objavljenih radova. U ''Svitanjima i zalascima'' publikovano je 75 reportaža o običnim neobičnim ljudima u oblasti Toplice i Kosanice. Čitaoci mogu pronaći zanimljive priče o stogodišnjacima, usamljenim, zaboravljenim i otuđenim gorštacima u zabitim potkopaoničkim selima, zatim kazivanja potomaka o svojim precima, svetim ratnicima, o običajima, verovanjima, tradiciji i nasleđu naroda ovog kraja, čuvanju imenoslova, obnovi bogomolja, utrnulim ognjištima, zapustelim selima, legendama, tragovima i stranicama prošlošću Kuršumlije ispisanim. 
''Svitanja i zalasci'' sadrže i spisak učesnika ratova od 1912-1918. godine sa područja ondašnje opštine varošice Kuršumlija. Rečju, oba dela su svojevrsni vremeplov, dokumentarne knjige, svedočanstvo jednog vremena i ovog kraja tokom minulih bezmalo pet decenija, pošto su u njima nalaze najznačajnije informacije o ljudima i događajima toga doba, kada se živelo u drugačijim društvenim uslovima, sa više osmeha, nade i snova, kada su u ovoj topličkoj varoši podignuta čitava naselja, nicale fabrike u kojima je dohodak sticalo oko 6.000 zaposlenih, tačnije svaki drugi stanovnik ovog kraja, prirodnim bogatstvima nadarovanog, bio je uposlen.
- Istražujući prošlost Kuršumlije, došao sam do podatka da se u vojničkom utvrđenju Ad Fines (krajište, krajnja stanica, na kraju, na granici, ondašnjih provincija Dalmacije i Mezije), kako se Kuršumlija zvala u doba starih Rimljana, nalazilo 12.000 rimskih vojnika, koliko ova toplička varoš, po poslednjem popisu, ima stanovnika. Kad je isluženim vojnicima i zapovednicima legija dodeljivana zemlja i dozvoljeno im da zasnuju porodicu, nastalo je naselje. 
Pažnju privlači i podatak da su se u doba Nemanjića sa hrama Svetog Nikole, prve Nemanjine zadužbine, oglašavala zlatna zvona, izlivena najverovatnije u livnicama u selu Mrče, kod Kuršumlije (na Kopaoniku je dosad rekognoscirano 11.830 starih rudarskih radova i najmanje 215 srednjevekovnih topionica), zatim o vlaškim nomadima, o tome kako je starica Vasilija 1917. godine spasila zaselak Delići od stradanja u pogromu nejači sela Mrče, o kuršumlijskim meteorolozima koji nebo osmatraju 120 godina, o Društvu srpsko-francuskog prijateljstva u Kuršumliji, o tome kako je Kuršumlijčanin Obrad Luković, koji se, za vreme Drugog svetskog rata, nalazio u nemačkom ropstvu, pešice došao do rodne Kuršumlije... 
Zanimljivo je i sećanje iz zaselka Potočari (selo Donje Točane) koje kaže da se budući kralj Petar Karađorđević, dok se nalazio u nemilosti, ovde skrivao. Tu je i legenda o nastanku krševite i gromovite Treske, smeštene u zapadnom delu kuršumlijske opštine, sa koje, kad je dan sunčan, pogled dopire do Niša i Stare planine.
Šta je na redu?
- Rukopisi ''Lepogorska ognjišta'' i ''Miris praduše''. Prvi naslov sadrži zapise o Lepoj Gori i prastarim ognjištima na toj živopisnoj visoravni na istočnoj padini Kopaonika, oko kojih se naraštajima prenose zanimljive priče iz davnih i najnovijih vremena, počev od sastajanja hajduka i Karađorđevih ustanika, do balkanskih i Velikog otadžbinskog rata, do zapustelih sela i zaselaka u bespuću potkopaoničkih vrleti i na Lepoj Gori. Tu su i kazivanja o mladićima sela Igrišta koji su 1912. godine otišli u rat, a njih četrnaestorica su ugradili svoju mladost u slobodu otadžbine. 
U drugoj knjizi vremešna i samotna starica Vida, poslednji stanovnik Vilinog Brega, govori o ženama, domaćicama srpskog sela, čija je svaka reč amanentna i opominjujuća.

M. Marić